De kern van een (patiënt) veiligheidsmanagementsysteem (VMS) is het inventariseren van risico’s binnen een zorginstelling, het vastleggen van maatregelen om de risico’s te beheersen en daardoor continu te werken aan de kwaliteitsverbetering in de zorg.

PRISMA staat voor Prevention and Recovery Information System for Monitoring and Analyses. De methode is afkomstig uit de chemische sector en is door dr. T.W. van der Schaaf toepasbaar gemaakt voor de zorgsector. Het belangrijkste doel van de PRISMA-methode is het systematisch verzamelen en vastleggen van incidenten en het trekken van conclusies en het formuleren van verbetermaatregelen.

PRISMA is door onderzoek en ervaring geworden tot een bij uitstek geschikte methode voor het analyseren van (bijna-)incidenten rond patiëntveiligheid. De methode biedt een basis waarmee verschillende afdelingen in een organisatie gedurende langere tijd vanuit eenzelfde systematiek incidenten kunnen melden en analyseren. De analyse-uitkomsten worden vastgelegd in een databank. Deze databank levert de informatie om op afdelings- en instellingsniveau te kijken naar veelvoorkomende oorzaken van (bijna-)incidenten. Na een uitgevoerde analyse kunnen adequate maatregelen worden geformuleerd en geïmplementeerd om incidenten in de toekomst te voorkomen of het risico daarop te verkleinen.

Na het systematisch analyseren van een incident ontstaat een compleet en daarmee getrouw beeld van de ontstaanswijze van het incident.

Het stapsgewijs herleiden van incidenten tot uiteindelijk de dieperliggende basisoorzaken en het herstelgedrag leidt tot structurele en aantoonbaar effectievere verbeteropties.

Deze systematische aanpak resulteert in een objectief oordeel over de situatie zoals die zich heeft voorgedaan.

Medewerkers ervaren het werken met de PRISMA-methode in de praktijk vaak als een eye-opener. Ze zien hoe een specifieke gebeurtenis een concreet voorbeeld kan zijn van onderliggend systeemfalen. Dit draagt bij aan een toenemend bewustzijn van risico's, het belang van een veilig procesontwerp en een veilige manier van werken. Zo leidt introductie van de PRISMA-methode veelal tot doelgerichte verbetervoorstellen, en heeft het een positief effect op de veiligheidscultuur in de zorginstelling.